Kozmosun Bilinmeyenlerini Tek Tek Ortaya Çıkartıp Bilim Dünyasında Çığır Açan 25 Uzay Keşfi

Bilgin

Global Mod
Global Mod
Son senelerda, gelişen teknolojiler yardımıyla dehşet verici kara deliklerden donmuş tuz püskürten volkanlara kadar akılalmaz keşiflere imza atılıyor. James Webb uzay teleskobu ile 2021 yılından bu yana uzay keşifleri apayrı bir düzeye ulaşmış durumda. İşte astronomi meraklıları dahil her kısmın aklını başından alacak bu uzay keşiflerini sizler için derledik! Gelin kainatın gizemli dünyasına birlikte bir göz atalım.
👇



Kaynak: https://list25.com/25-mind-blowing-sp…

1. İki nötron yıldızının çarpışmasıyla uzay-zamanda meydana gelen dalgalanmalarla başlayalım.


Bir yıldız, gücünü büsbütün tükettiğinde kendi kendisini yok eder ve kara delikler ile nötron yıldızları meydana gelir. Einstein’ın genel gorelilik teorisine göre kütleye sahip olan cisimler birlikteinde yerçekimini de yaratır. ötürüsıyla ağır kütleye sahip iki yıldızın çarpışması üzere olaylar, uzay-zamanda kütleçekim dalgalarının oluşmasına niye olur.


Bilim insanlarının 2017’de kaydettiği olay da iki nötron yıldızının çarpışması ve bunun yarattığı kütleçekim dalgalanmalarıydı.


www.eso.org

Uzayda ses dalgaları olmadığı için çarpışmanın yarattığı patlamanın ne derece müthiş olabileceğini bilmiyoruz lakin uzay-zaman eğrisini bükecek kadar şiddetli olduğu anlaşılıyor.


2. Ne olduğunu hiç bilmeseniz de ‘karanlık madde’ terimini bir defa olsun duymuşsunuzdur.


Aslında bilim insanları da bu unsurun ne olduğundan pek emin değil. Ancak keşfettikleri bir şey var; şayet uzay ‘normal’ bir husustan meydana gelseydi yıldızların dağılımı ve galaksilerin hareketliliği olması gerektiği üzere gerçekleşemezdi. Yani galaksiler bu hususla etkileşime girdiği için unsurun varlığından bahsedebiliyoruz ama ne olduğu kesin olarak bilinmiyor.


3. Uzay keşiflerine değişik bir boyut kazandıran SpaceX’in ürettiği uzay araçları da bu listeye girmeye hak kazandı.


Falcon 9, bu bağlamda epey fonksiyonlu olduğu üzere kullanım alanı geniş bir araç ve uydu (Starlink) yoluyla irtibat kurma üzere alanlarda önemli değişiklikler yaratmış durumda. bakılırsavler artık daha kolay tamamlanacağı üzere astronot olmayan insanların da uzaya gitme mümkünlüğü artıyor!


4. 2019 yılında birinci defa bir kara deliğin fotoğrafı çekilmişti hatırlarsanız. yıllardır varlığı bilinen kara deliklerin birinci görsel ispatıydı bu fotoğraf…


‘Olay ufku teleskobu’ ismi verilen bir araçla fotoğrafı çekilen bu kara delik; 55 milyon ışık yılı uzaklıkta, M87 galaksisinin merkezinde yer alıyor. Bilim insanları bu fotoğraf çekilene kadar kara deliklerin gözle görülemez olduklarını düşünüyorlardı.


5. Kara delikler olağanüstü, evet fakat uzay kelam konusuyken değişikliklerin aslına bakarsanız hududu yok… 2010’da keşfedilen iki gamma ışını baloncuğu da bunlardan biri.


Yay takımyıldızının üstünde ve Samanyolu galaksisinin çekirdeğinde iki gamma ışının birbirine dokunarak genişlediği ve kum saati formu oluşturan baloncuklar meydana getirdiği keşfedildi.


6. Dünya haricinde hayatın mümkün olabileceği gezegenlerin arayışı hala devam ediyor ve benzeri iki gezegen çoktan keşfedildi!


normal olarak Dünya ile birebir aynı değiller ama pek yakınlaşmış iki seçenek var; Exoplanet 128B ve Speculoos-2C. Birincisi 2017’de keşfedildi lakin ikincisi daha yeni tespit edildi. Exoplanet’ten çok uzak olan Speculoos, dünyadan yüzde 40 oranında daha büyük ve kendi güneşine de yakın. Bu güneş, bizim güneşimizden 6 kat daha küçük ve fakat yarısı kadar sıcaklıkta.


7. Yakın vakitte yayımlanan bir makaleye göre Dünya 4.5 milyar yıl evvel bir ‘synestia’ idi.


‘Synestia teorisi’ ismi verilen bu teze bakılırsa ‘synestia’lar kısa ömürlü, halka formunda ve sıcak kütlelerdir ve Dünya da bir vakit içinder tıpkı bu biçimde bir synestia idi. Lakin kanıtlanmış bir durum yok, bu yalnızca bir teori ve daha ileri araştırmalara gereksinim duyuluyor.


8. Kara delikleri “besleyen” manyetik alanlar olduğunu biliyor muydunuz?


Kuğu takımyıldızında (Cygnus) yer alan manyetik alanlar, uzaydan gereç yakalayan bir ağ nazaranvi görüyor. Bize ne bundan diyebilirsiniz ama burada değişik bir nokta var! Bu manyetik alanların topladıkları gereçler, takımyıldızının merkezinde bulunan devasa kara deliği besliyor ve ona güç sağlıyor.


9. Kara deliklerin olağanda ona yaklaşan cisim ve gereçleri “içine” çektiği hakikat lakin öbür bir şey daha yapıyorlar!


Samanyolu galaksisindeki kara deliğin etrafındaki manyetik alanlar, merkezi o denli bir açıyla çevrelemiş ki çekilen gereçler deliğin içine gitmek yerine etrafında toplanıyor!


10. ‘Lovejoy’ ismindeki kuyrukluyıldız bir alkolik olabilir!
😅



niçin diye sorarsanız, Paris Gözlemevi’nden bilim insanları bu kuyrukluyıldızın ardında bıraktığı izlerde 21 adet organik molekül bulunduğunu keşfetti ve bunlardan biri etil alkoldü! Ayrıyeten bir çeşit şeker molekülü de bunların içindeydı.


11. Orion bulutsusunda (nebula) birfazlaca bebek yıldızın olduğu keşfedildi! James Webb uzay teleskobu, bulutsudan net bir fotoğraf çekmeyi başardı…


Yeni doğan bu yıldızlar yardımıyla, yıldızların oluşumu ve gelişimi hakkında yesyeni bilgilere erişmek mümkün olacak. Örneğin genç yıldızların meydana getirdiği, taneciklerden oluşan rüzgarlar, diğer yıldızların oluşumunu engellemek için var olmuş olabilir. Bu akımlar, bir nevi yıldız tohumlarını geri püskürtüyor denebilir.


12. ‘Falcon 9’ ne kadar eksiksiz olsa da emektar ‘Voyager’ dünyaya bilgi vermeye hala devam ediyor!


1977’de uzaya gönderilen ‘Voyager 1’, 2012 yılında yıldızlararası uzaya ulaşmayı başaran birinci uzay aracı olarak tarihe geçmişti. Bu araç hala uzayın bilinmeyen derinliklerinden bilgi göndermeye devam ediyor.


13. Dönerek sarmal oluşturan kara delikler…


www.wtamu.edu

2015 yılında uzak uzayda süpernova zannedilen bir parçalanma meydana geldi. Bilim insanları bu parçalanmanın ortaya çıkardığı ışığın, tüm Samanyolu galaksisinin oluşumundan 20 kat daha parlak olduğunu kaydetti. Lakin bu bir süpernova falan değildi; ölmek üzere olan bir yıldız, devasa bir sarmal kara deliğe çekilmişti! Bu kara delikler, yalnızca bir şeyleri içine çekmekle kalmıyor, bununla birlikte öteki gök cisimlerini de yutabiliyor.


14. Hawaii’de bulunan ‘Pan-STARRS 1’ teleskobuyla bilinmeyen bir yıldızlararası cisim keşfedildi.


Yıldızlararası cisimler; kuyrukluyıldız, asteroitler üzere bir yıldızın çekim kuvvetinden etkilenmeyen varlıklardır. bahsetmiş olduğumiz teleskop, galaksimizde süzülen yaklaşık futbol alanı büyüklüğünde yeni bir cisim saptadı. “Oumuamua” ismini verdikleri bu cisim, galaksimizden geçen birinci yıldızlararası cisim. Bilim insanları bunun bizim solar sistemimizin haricinden geldiğini düşünüyor.


15. Güneş sistemimizle çok emsal olan bir gezegenler sistemi keşfedildi!


‘Epsilon Eridian’ ismi verilen bu sistemin güneşi, bizim güneşimizin erken devirlerine çok misal, gezegen dizilimleri de tıpkı biçimde. ‘Babylon 5’ dizisini izlemişseniz, bu dizideki Babylon 5 uzay istasyonunun yer aldığı bölge, Eridian Epsilon’un olduğu yerle aynı!


16. Dünya’daki volkanlar inanılmaz sıcaklıkta lavlar püskürtürken ‘Ceres’ cüce gezegeninde tam aykırısı bir durum kelam konusu.


2015’te NASA, ‘Ceres’ cüce gezegeninde bir volkan dağı olduğunu saptadı. Soğuk bir volkan olan bu dağ, su ve çamurla karışmış donmuş tuz püskürtüyor!


17. 2013’te fırlatılan ‘Gaia’ uydusu, Samanyolu galaksisindeki milyarlarca yıldızın uzaklıklarının saptanması ve 150 milyon kadar yıldız hakkında bilgi edinme emeli taşıyordu.


www.flickr.com

Peki sonuç ne oldu dersiniz? Galaksimizdeki 1.7 milyar yıldızı gösteren bir harita! Bu harita yardımıyla bilim insanları; galaksimizin nasıl oluştuğu, şu an ne durumda olduğu ve genişlemeye nasıl devam ettiği hakkında bilgi edinebiliyorlar.


18. James Webb teleskobu yardımıyla artık asteroitlerin hareketleri izlenebiliyor!


Bu vakte kadar asteroitleri görmek mümkündü ama hareketleri takip edilemiyordu. James Webb ile artık bu cisimlerin nereye gittikleri ve nasıl hareket ettiklerini izlemek bilim insanları için mümkün hale geldi!


19. ‘Cigar’ galaksisinin merkezinde, manyetik alanlarla hizalanmış fazlaca şiddetli bir rüzgar bulunuyor.


Yeni yıldız oluşumunda Samanyolu galaksisinden 10 kat daha süratli olmasıyla bilinen Cigar galaksisindeki bu rüzgar, 50 ila 60 milyon güneşin kütlesine denk derecede gaz ve toz yığını taşıyor!


20. James Webb’in astronomiye katkıları bitmiyor; bilinenden daha yaşlı bir cihan olduğu keşfedildi!


www.esa.int

Büyük patlamadan 300 milyon yıl daha sonra oluştuğu düşünülen ‘Glass-z13’ bilinen en eski kainattı ama James Webb, büyük patlamadan 235 milyon yıl daha sonra oluşmuş daha yaşlı bir cihan olduğunu tespit etti.


21. Ay’da suyun olduğuna dair deliller daha da güçlenmiş durumda!


2018’de Ay’ın kuzey ve güney kutuplarında buzların olduğu keşfedilmişti ama yeni bulgularla bu tezler güçlendi. Kızılötesi astronomi için yapılan devasa gözlemevi, ‘Clavice’ kraterinde su moleküllerine ilişkin olduğu varsayım edilen dalga uzunlukları keşfetti.


22. Mars’ta buz katmanları olduğu ve tsunamilerin yaşandığı keşfedildi.


Mars gezegeni her vakit merakımızın ve kestirimlerin odağı olmuştur. Fakat geçen on yılda yapılan kimi keşifler sahiden değişik. 2016 yılında topraktan 10 metre kadar derine giden buz katmanları bulundu. Ayrıyeten yüzeyin altında, iki devasa tsunaminin meydana getirdiği kıyı şeritleri de keşfedildi. Anlayacağınız Mars yüzeyinin altında bir vakit içinder bir okyanusun olduğu ihtimali kelam konusu.


23. Jüpiter’in onlarca ayı olduğunu biliyor muydunuz?


www.worldatlas.com

Jüpiter, sahip olduğu yerçekimi kuvvetiyle spor alanından Merkür gezegeni büyüklüğünde olanına kadar çeşitli boyutlarda biroldukca ayı etrafına toplamış durumda. Bilim insanları bunlardan toplam 83 tane sayabilmiş lakin kaç tane oldukları net olarak bilinmiyor!


24. Güneş sistemi haricindeki bir gezegenin atmosferinde moleküler ve kimyasal hususların olduğu ortaya çıktı!


www.nasa.gov

Bu gezegenler Samanyolu galaksisinde çok yaygın ve teknoloji ilerledikçe keşfedilmeleri de kolaylaştı. James Webb uzay teleskobu yardımıyla yeni bir bilgiye daha kavuştuk; ‘Wasp-39b’ ismi verilen gezegenin atmosferinde potasyum, sodyum, su, karbondioksit, karbonmonoksit ve kükürt dioksit üzere kimyasallar bulunuyor.


25. Bilinen ve bilinmeyen onlarca yeni galaksi…


www.flickr.com

James Webb uzay teleskobunun mükemmeller yarattığı ve astronomi bilimine büyük katkılarda bulunduğu yadsınamaz. yardımıyla kozmosun akılalmaz derecede büyük olduğunu bir defa daha ispatlayan yeni keşifler yapıldı; araştırmacılar şu an 55 tane uzak galaksinin varlığını katılaştırmış durumda. Bunlardan 44 tanesi ise daha evvel hiç gözlemlenmemiş olan galaksiler!

Bu büyük cihana dair yapılan keşifler hakkında siz neler düşünüyorsunuz? Yorumlarda buluşalım!
👇