Türk müziğini flamenko teknikleriyle sentezleyen ve bir devir Çağdaş Folk Üçlüsü kümesinde yer alan müzisyen Doğan Canku, diğer toplumların müzikleriyle hamur edilmemiş bir kulağın sanat niteliğindeki müziği algılayamayacağını söylemiş oldu.
60 yıllık müzik ömrünü geride bırakan Doğan Canku, Türkiye’nin Çınarları Projesi kapsamında soruları yanıtladı.
Müzikal geçmişiniz hakkında bizi bilgilendirebilir misiniz?
“Çok eskiye dayanıyor. Natürel neredeyse 2,5 yaşlarına. Benim babam amatör müzisyendi. hem de araştırmacıydı. Derlemeler yapardı, Türkiye’yi dolaşarak. Alışılmış ondan birinci feyzleri almışım. Kulağım çok dolmuş herbiçimde, onların meskende yaptıkları meşklerle büyümüşüm. 2,5 yaşında beste bile yapmışım ‘Baba ben beste yaptım, notayı al.’ diyecek kadar. Lakin temel konservatuvara girince başladı. bu biçimdea kadar babamdan birinci nosyonları aldım, mandolin, davul çalıyordum. Boyum yetişmediği için bateriyi bu biçimde ayakta çalıyordum. Balolarda çalacak kadar geliştirmiştim kendimi. 1958 yılında Ankara Devlet Konservatuvarını kazandım. Çello kısmına girdim. Orada 7 sene çello eğitimi gördüm. Bu ortada piyano da orada öğrendim. daha sonra gitara aşık oldum, hayatıma girdi o. İspanyol müziğini esasen dinliyordum. Gitarın kökeni olan müziği. ömrüme gitar girince konservatuvarı bıraktım.”
“bir süre çello ile Türk müziği sanatkarlarına eşlik ettim Yıldırım Gürses üzere, İsmet Nedim üzere.. 1960’lara geldiğimizde de kendi grubumu kurdum Çağdaş Folk Üçlüsü olarak. Dünyada biroldukça ülkeyi gezdik, 40’ın üzerinde ülkede konser verdik. 1980’lerde Eurovison müsabakalarında birliktedik, Çağdaş Folk üçlüsüyle birliktedik. daha sonra bitirdik Çağdaş Folk Üçlüsü ile çalışmalarımızı. Ben tek başıma başladım. her insanın bir mesleği vardı, kimisi tabip, kimisi işte ataşeydi. Benim de müzikte bir yol çizmem lazımdı. Yani ne Flamenko gitaristi olmalıydım, ne popçu olmalıydım, kendime özgün bir şey olmalıydım. Şeklimi yarattım bir bakıma, ona ben flamenkovari diyorum. Türk müziğini, halk müziğini flamenko teknikleriyle birleştirip, sentezliyorum. Bestelerim de o biçimde oluştu. bu biçimdedan beri kendi biçimimle konserler yapıyorum.”
İspanyol müziğinde sizi fazlaca etkileyen bir müzisyen var mı?
“Çok var. Gitara başladığım 64’lerde Sabicas vardı. Paco De Lucia’nın, biroldukça yeterli gitaristin ekolüydü. Ben de onu seçmiştim. mecburdum zira bir tek onun plakları vardı ve onları tanıyorduk. Ekol olarak onu seçmiştim. Paco De Lucia’yı dinledim. Biçiminden hayli şeyler öğrendim. O kadar epeyce gitarcı var ki ve hepsi de tanım edemeyeceğim kadar varlıklı, yetenekli, fazlaca düzgün, epeyce üst seviyede flamenkocular. Paco ile karşılaştığımda ona Sultanıyegah’ı çalmıştık. Bana ‘Dünyada biroldukça Paco’larla karşılaşıyorum. Birinci kere bu biçimde bir şeyi dinliyorum. Flamenko değil fakat Flamenko üzere. Şayet Flamenko çalışsaydın eminim ki uygun çalardın lakin tek olmazdın. Senin usulünde sen teksin. O yüzden bu biçimde devam et’ dedi. Ben de onun teklifine uydum.”
Geriye baktığınızda müzik mesleğiniz hakkında ne düşünüyorsunuz?
“Ben istediğim şeyleri yaptım, yani istediğim menüyü hazırladım. Fakat bu menüyü nitekim yiyip de tadına varan oldu mu, ne kadar oldu onu bilmiyorum. Daha doğrusu az olduğunu düşünüyorum. Yani müziğimizi gerçekten seven, beğenen, takdir eden birfazlaca insan var lakin büyük bir kitle değil bu. Yeni yeni keşfedildiğimi de hissediyorum bilhassa gençler tarafınca. Eskiler tanıyor lakin eskiler de Çağdaş Folk Üçlüsü’nde tanıyorlar ya da Gecelerim, Ayrılık üzere müziklerden tanıyorlar. Hakikat müzik seçmesini bilenler içinde enstrümantal bestelerimden etkilenenler fazlaca.”
“Öyle anılarım var ki… Yanı başımda oturan bir bayanın o anda çalan İnsanoğlu müziğini dinlerken ‘Ben bu şarkıyı epey beğeniyorum, bu adama hayranım’ deyip ya da plakçı dükkanında önümdeki 2 kız ‘Doğan Canku’nun albümünü bulamıyorum neden yok?’ diyor. Ardında ben varım, ancak bilmiyor. Beni görüp de tanıyan yok fakat müziklerimi bilen var. Benim için illaki en düzgünü olacak. Bunu bilk evvel kendim için, daha sonra da dinleyenler için bu biçimde istiyorum. Beni dinleyen beşerler en uygununu dinlesin. Onun için de benim en yeterli çalmam lazım.”
Sizin piyasaya girdiğiniz devirle şimdiki devir içinde hem müzikal tıpkı vakitte fırsat manasındaki farklılıklar nedir?
“Her periyodun kendine göre kaliteli müzikleri, kalitesiz müzikleri var. Bizim devrimizde güzeldi, bu vakitte makûs demek yanlış. Tanınan olmak için müzik yapanlar var. Bir de hiç popülerliği düşünmeyen benim üzere müziği müzik için yapmak isteyenler var. Türkiye’de sanatçı kavramı hayli yanlış. Sanatçı özgün olmalı, ahlaki pahaları olmalı, etik olmalı. Sana özgün bir şey olması lazım, onunla anılacaksın. Bir yaratı olması lazım. ‘Ben sanatçıyım’ diyemezsin. Sen bana dersin, sen atfedersin. Artık herkese sanatçı deniliyor. Birisi sanat ismine olumsuz bir şey yaptığı vakit bütün sanatkarlara bir şey söylüyorsun.”
“Ciddi kitaplar okumazsanız, hoş sinemalar izlemezseniz, külçeşidinizü arttırmazsanız, Mozart, Aşık Veysel, Münir Nurettin Selçuk, Pavarotti, Maria Callas dinlemezseniz, bunlar seçilmiş beşerler, bu biçimde gerçek müziği algılayamazsınız. Cazın, popun, Flamenkonun, halk müziğinin en uygununu dinlemeniz lazım. Kültürlerin, öteki toplumların müzikleriyle hamur edilmemiş bir kulak, sanat niteliğindeki müziği algılayamaz, gürültü gelir ona. Türkiye yıllardır bu durumda.”
Son devir müzikleri hakkında bilhassa Z neslinin fazlaca tercih ettiği rap müzik hakkında ne düşünüyorsunuz?
“Rap, bütün dünyada ilgi nazarann bir biçim. Meseleleri olan, ezilmiş, hakları yenilmiş insanların bir feryadı. Uygun yapılırsa hayli enteresan. Ancak o da dejenere oldu. Herkes rap yapıyor. Rap yapabilmek için kullandığın lisanı epey düzgün bilmen lazım. Çok âlâ bir diksiyona sahip olunmalı. Cümleleri o denli bir geçişle, müzikle ahenk halinde konulmalı ki… O denli bir yaz ki kelamları Nazım Hikmet, Aşık Veysel üzere olsun. Ne diyor Aşık Veysel ‘Güzelliğin 10 para etmez bu bendeki aşk olmasa, eğlenecek yer bulaman gönlümdeki köşk olmasa’ duygulanıyorum, her söylemiş olduğimde. Bir bayan, bir aşk için söylenebilecek diğer bir şey yok. bu biçimde bir şey yazıp rap yapıldığında o sanat.”
Projeleriniz hakkında bilgi alabilir miyiz?
“Projeler var. Değişikliğe gidip konserlerde birazcık daha görselliğe yer vermek istiyorum. Bunun için dans katabilirim. Ben nasıl flamenkovari yapıyorsam folklor dansçısıyla flamenkocunun bir ortaya gelmesi üzere, bir bayan müzikçi, balerin ve balet koyabilirim. Zira o denli yapıtlarım var. bu biçimde şeylerle renklendirebilirim diye düşünüyorum. Repertuvarımı biraz genişletmeye başlıyorum. Yeni bestelerim var, kelam yazılıyor. Çok tanınan, bilinen, profesyonel birisi yazıyor. Umarım hoş bir şey çıkacak. Bu ortada kümemle toplumsal ömrümüzle ilgili, provalarımızdan çekimler yaparak, internetten yayınlamayı düşünüyoruz.” (AA)
60 yıllık müzik ömrünü geride bırakan Doğan Canku, Türkiye’nin Çınarları Projesi kapsamında soruları yanıtladı.
Müzikal geçmişiniz hakkında bizi bilgilendirebilir misiniz?
“Çok eskiye dayanıyor. Natürel neredeyse 2,5 yaşlarına. Benim babam amatör müzisyendi. hem de araştırmacıydı. Derlemeler yapardı, Türkiye’yi dolaşarak. Alışılmış ondan birinci feyzleri almışım. Kulağım çok dolmuş herbiçimde, onların meskende yaptıkları meşklerle büyümüşüm. 2,5 yaşında beste bile yapmışım ‘Baba ben beste yaptım, notayı al.’ diyecek kadar. Lakin temel konservatuvara girince başladı. bu biçimdea kadar babamdan birinci nosyonları aldım, mandolin, davul çalıyordum. Boyum yetişmediği için bateriyi bu biçimde ayakta çalıyordum. Balolarda çalacak kadar geliştirmiştim kendimi. 1958 yılında Ankara Devlet Konservatuvarını kazandım. Çello kısmına girdim. Orada 7 sene çello eğitimi gördüm. Bu ortada piyano da orada öğrendim. daha sonra gitara aşık oldum, hayatıma girdi o. İspanyol müziğini esasen dinliyordum. Gitarın kökeni olan müziği. ömrüme gitar girince konservatuvarı bıraktım.”
“bir süre çello ile Türk müziği sanatkarlarına eşlik ettim Yıldırım Gürses üzere, İsmet Nedim üzere.. 1960’lara geldiğimizde de kendi grubumu kurdum Çağdaş Folk Üçlüsü olarak. Dünyada biroldukça ülkeyi gezdik, 40’ın üzerinde ülkede konser verdik. 1980’lerde Eurovison müsabakalarında birliktedik, Çağdaş Folk üçlüsüyle birliktedik. daha sonra bitirdik Çağdaş Folk Üçlüsü ile çalışmalarımızı. Ben tek başıma başladım. her insanın bir mesleği vardı, kimisi tabip, kimisi işte ataşeydi. Benim de müzikte bir yol çizmem lazımdı. Yani ne Flamenko gitaristi olmalıydım, ne popçu olmalıydım, kendime özgün bir şey olmalıydım. Şeklimi yarattım bir bakıma, ona ben flamenkovari diyorum. Türk müziğini, halk müziğini flamenko teknikleriyle birleştirip, sentezliyorum. Bestelerim de o biçimde oluştu. bu biçimdedan beri kendi biçimimle konserler yapıyorum.”
İspanyol müziğinde sizi fazlaca etkileyen bir müzisyen var mı?
“Çok var. Gitara başladığım 64’lerde Sabicas vardı. Paco De Lucia’nın, biroldukça yeterli gitaristin ekolüydü. Ben de onu seçmiştim. mecburdum zira bir tek onun plakları vardı ve onları tanıyorduk. Ekol olarak onu seçmiştim. Paco De Lucia’yı dinledim. Biçiminden hayli şeyler öğrendim. O kadar epeyce gitarcı var ki ve hepsi de tanım edemeyeceğim kadar varlıklı, yetenekli, fazlaca düzgün, epeyce üst seviyede flamenkocular. Paco ile karşılaştığımda ona Sultanıyegah’ı çalmıştık. Bana ‘Dünyada biroldukça Paco’larla karşılaşıyorum. Birinci kere bu biçimde bir şeyi dinliyorum. Flamenko değil fakat Flamenko üzere. Şayet Flamenko çalışsaydın eminim ki uygun çalardın lakin tek olmazdın. Senin usulünde sen teksin. O yüzden bu biçimde devam et’ dedi. Ben de onun teklifine uydum.”
Geriye baktığınızda müzik mesleğiniz hakkında ne düşünüyorsunuz?
“Ben istediğim şeyleri yaptım, yani istediğim menüyü hazırladım. Fakat bu menüyü nitekim yiyip de tadına varan oldu mu, ne kadar oldu onu bilmiyorum. Daha doğrusu az olduğunu düşünüyorum. Yani müziğimizi gerçekten seven, beğenen, takdir eden birfazlaca insan var lakin büyük bir kitle değil bu. Yeni yeni keşfedildiğimi de hissediyorum bilhassa gençler tarafınca. Eskiler tanıyor lakin eskiler de Çağdaş Folk Üçlüsü’nde tanıyorlar ya da Gecelerim, Ayrılık üzere müziklerden tanıyorlar. Hakikat müzik seçmesini bilenler içinde enstrümantal bestelerimden etkilenenler fazlaca.”
“Öyle anılarım var ki… Yanı başımda oturan bir bayanın o anda çalan İnsanoğlu müziğini dinlerken ‘Ben bu şarkıyı epey beğeniyorum, bu adama hayranım’ deyip ya da plakçı dükkanında önümdeki 2 kız ‘Doğan Canku’nun albümünü bulamıyorum neden yok?’ diyor. Ardında ben varım, ancak bilmiyor. Beni görüp de tanıyan yok fakat müziklerimi bilen var. Benim için illaki en düzgünü olacak. Bunu bilk evvel kendim için, daha sonra da dinleyenler için bu biçimde istiyorum. Beni dinleyen beşerler en uygununu dinlesin. Onun için de benim en yeterli çalmam lazım.”
Sizin piyasaya girdiğiniz devirle şimdiki devir içinde hem müzikal tıpkı vakitte fırsat manasındaki farklılıklar nedir?
“Her periyodun kendine göre kaliteli müzikleri, kalitesiz müzikleri var. Bizim devrimizde güzeldi, bu vakitte makûs demek yanlış. Tanınan olmak için müzik yapanlar var. Bir de hiç popülerliği düşünmeyen benim üzere müziği müzik için yapmak isteyenler var. Türkiye’de sanatçı kavramı hayli yanlış. Sanatçı özgün olmalı, ahlaki pahaları olmalı, etik olmalı. Sana özgün bir şey olması lazım, onunla anılacaksın. Bir yaratı olması lazım. ‘Ben sanatçıyım’ diyemezsin. Sen bana dersin, sen atfedersin. Artık herkese sanatçı deniliyor. Birisi sanat ismine olumsuz bir şey yaptığı vakit bütün sanatkarlara bir şey söylüyorsun.”
“Ciddi kitaplar okumazsanız, hoş sinemalar izlemezseniz, külçeşidinizü arttırmazsanız, Mozart, Aşık Veysel, Münir Nurettin Selçuk, Pavarotti, Maria Callas dinlemezseniz, bunlar seçilmiş beşerler, bu biçimde gerçek müziği algılayamazsınız. Cazın, popun, Flamenkonun, halk müziğinin en uygununu dinlemeniz lazım. Kültürlerin, öteki toplumların müzikleriyle hamur edilmemiş bir kulak, sanat niteliğindeki müziği algılayamaz, gürültü gelir ona. Türkiye yıllardır bu durumda.”
Son devir müzikleri hakkında bilhassa Z neslinin fazlaca tercih ettiği rap müzik hakkında ne düşünüyorsunuz?
“Rap, bütün dünyada ilgi nazarann bir biçim. Meseleleri olan, ezilmiş, hakları yenilmiş insanların bir feryadı. Uygun yapılırsa hayli enteresan. Ancak o da dejenere oldu. Herkes rap yapıyor. Rap yapabilmek için kullandığın lisanı epey düzgün bilmen lazım. Çok âlâ bir diksiyona sahip olunmalı. Cümleleri o denli bir geçişle, müzikle ahenk halinde konulmalı ki… O denli bir yaz ki kelamları Nazım Hikmet, Aşık Veysel üzere olsun. Ne diyor Aşık Veysel ‘Güzelliğin 10 para etmez bu bendeki aşk olmasa, eğlenecek yer bulaman gönlümdeki köşk olmasa’ duygulanıyorum, her söylemiş olduğimde. Bir bayan, bir aşk için söylenebilecek diğer bir şey yok. bu biçimde bir şey yazıp rap yapıldığında o sanat.”
Projeleriniz hakkında bilgi alabilir miyiz?
“Projeler var. Değişikliğe gidip konserlerde birazcık daha görselliğe yer vermek istiyorum. Bunun için dans katabilirim. Ben nasıl flamenkovari yapıyorsam folklor dansçısıyla flamenkocunun bir ortaya gelmesi üzere, bir bayan müzikçi, balerin ve balet koyabilirim. Zira o denli yapıtlarım var. bu biçimde şeylerle renklendirebilirim diye düşünüyorum. Repertuvarımı biraz genişletmeye başlıyorum. Yeni bestelerim var, kelam yazılıyor. Çok tanınan, bilinen, profesyonel birisi yazıyor. Umarım hoş bir şey çıkacak. Bu ortada kümemle toplumsal ömrümüzle ilgili, provalarımızdan çekimler yaparak, internetten yayınlamayı düşünüyoruz.” (AA)