kimi vakit diyoruz ki, daha sonrasındakiler onun yanına bile yaklaşamadılar. Aslında bu bahiste en doğrusunu Lloyd George söyler, ona nazaran Atatürk bir asırda yetişecek bir dehadır. Ve ömrüne, yaptıklarına baktığımızda bunun yerinde bir yorum olduğunu görürüz. Şanslı bir millet olarak bakalım Atatürk’ümüz 1922-1938 ortası 30 Ağustos’larda neler söylemiş bize?
Kaynak: Atatürk Günlüğü
1. 30 Ağustos 1922 sabaha karşı, İsmet ve Fevzi Paşa’lar ile birlikte…
‘Üçümüz vaziyeti bir kere daha gözden geçirdik ve muhakkak anladık ki, Türk’ün gerçek kurtuluş güneşi 30 Ağustos sabahı bütün parlaklığı ile doğacaktır.’
2. 30 Ağustos 1924, Dumlupınar’da “Meçhul Asker Anıtı”nın temelini atarken…
‘Hiç kuşku etmemelidir ki yeni Türk Devleti’nin, genç Türk Cumhuriyeti’nin temeli burada sağlamlaştırıldı; ebedi hayatı burada taçlandırıldı. Bu anıt Türk vatanına göz dikeceklere, Türk’ün 30 Ağustos günündeki ateşini, süngüsünü, atağını, kudret ve iradesindeki şiddeti hatırlatacaktır.’
3. 30 Ağustos 1925, Kastamonu’da Türk Ocağı ziyaretinden daha sonra CHP Merkezi’ne gelir…
‘Efendiler ve ey millet, güzel biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti pirler, dervişler, müritler, mensuplar memleketi olamaz! En yanlışsız ve en gerçek tarikat, uygarlık tarikatıdır!’
4. 30 Ağustos 1928, basın temsilcilerine demeci:
“30 Ağustos’ta yönettiğim muharebe, Türk milletinin yanımda bulunduğu biçimde yönetim ettiğim birinci ve son muharebedir. Bir insan, kendisini milletle birlikte hissettiği vakit, ne kadar güçlü buluyor bilir misiniz? Bunu tanım müşküldür.’
5. 31 Ağustos 1929, Genelkurmay Lideri Fevzi Çakmak’ın kutlama telgrafına karşılığı…
“Bu büyük günde kudretli ordumuzun subaylarına ve asker arkadaşlarıma hürmet ve sevgilerimin ulaştırılmasına aracılığınızı rica ederim”
6. 30 Ağustos 1932, Yalova’da gece sofradayken bir anı hatırlar Atatürk ve yanındaki İsmet Paşa’ya anlatır: “Hatırlar mısın, Rayak Bölgesi Kumandanı olarak görevim başına giderken…”
‘Şam’daki karargahında sana uğradığım o karlı geceyi sırtında kaputunla bir masanın başına oturmuş, bir gaz lambasının ışığında önüne serdiğin haritayı tetkik ediyordun! ‘Vaziyeti nasıl görüyorsun?’ diye sormuştum. ‘Kötü, fazlaca kötü’ demiştin.’
“‘Düşmanın tipinden istifade ederek gün ağarmadan bir baskın yapması beklenebilir.’ Ben ‘Şu biçimde ne duruyorsun? Bir an evvelce geriye çekilmek sonucunı versene!’ deyince, sen buna karşılık…”
‘Vaziyeti Küme Komutanlığı’na bildirdiğini, çabucak hemen karşılık alamadığını ve bizatihi karar veremeyeceğini söylemiştin. Ben de ‘Emir mi bekliyorsun, o buyruğu Rayak Bölgesi Kumandanı yetkime dayanarak sana ben veriyorum!’ demiştim.’
7. 28 Ağustos 1938, Genelkurmay Lideri Mareşal Fevzi Çakmak’ın telgrafına karşılığı:
“Türk ordusunun yarattığı zaferin bu yıldönümü günlerinde kalbim orduya karşı takdir ve şükran hisleriyle doludur. Sizin ve tercüman olduğunuz aziz silâh arkadaşlarımın hakkımda gösterdikleri samimi ve asil hisler, o günlerdeki anılarımı canlandırdı, heyecanlarımı arttırdı.’
Gazi tıpkı gün Dolmabahçe’de Sabiha Gökçen’i kabul eder ve 30 Ağustos’u onsuz kutlayacakları için kederini lisana getirir birebir vakitte son 30 Ağustos’u olduğunu bilmeden…
‘Bensiz kutlayacaklar! halbuki o kadar isterdim ki merasime katılmayı. Çocuklarımızı görmeyi, çağdaş araç ve gereçlerle donanan ordumuzun geçişini görmeyi… Biliyor musun Gökçen, bayrağımızı da özledim; onun şöyleki anlı ulu dalgalanışını, göklerle bütünleşmesini…’
Kaynak: Atatürk Günlüğü
1. 30 Ağustos 1922 sabaha karşı, İsmet ve Fevzi Paşa’lar ile birlikte…
‘Üçümüz vaziyeti bir kere daha gözden geçirdik ve muhakkak anladık ki, Türk’ün gerçek kurtuluş güneşi 30 Ağustos sabahı bütün parlaklığı ile doğacaktır.’
2. 30 Ağustos 1924, Dumlupınar’da “Meçhul Asker Anıtı”nın temelini atarken…
‘Hiç kuşku etmemelidir ki yeni Türk Devleti’nin, genç Türk Cumhuriyeti’nin temeli burada sağlamlaştırıldı; ebedi hayatı burada taçlandırıldı. Bu anıt Türk vatanına göz dikeceklere, Türk’ün 30 Ağustos günündeki ateşini, süngüsünü, atağını, kudret ve iradesindeki şiddeti hatırlatacaktır.’
3. 30 Ağustos 1925, Kastamonu’da Türk Ocağı ziyaretinden daha sonra CHP Merkezi’ne gelir…
‘Efendiler ve ey millet, güzel biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti pirler, dervişler, müritler, mensuplar memleketi olamaz! En yanlışsız ve en gerçek tarikat, uygarlık tarikatıdır!’
4. 30 Ağustos 1928, basın temsilcilerine demeci:
“30 Ağustos’ta yönettiğim muharebe, Türk milletinin yanımda bulunduğu biçimde yönetim ettiğim birinci ve son muharebedir. Bir insan, kendisini milletle birlikte hissettiği vakit, ne kadar güçlü buluyor bilir misiniz? Bunu tanım müşküldür.’
5. 31 Ağustos 1929, Genelkurmay Lideri Fevzi Çakmak’ın kutlama telgrafına karşılığı…
“Bu büyük günde kudretli ordumuzun subaylarına ve asker arkadaşlarıma hürmet ve sevgilerimin ulaştırılmasına aracılığınızı rica ederim”
6. 30 Ağustos 1932, Yalova’da gece sofradayken bir anı hatırlar Atatürk ve yanındaki İsmet Paşa’ya anlatır: “Hatırlar mısın, Rayak Bölgesi Kumandanı olarak görevim başına giderken…”
‘Şam’daki karargahında sana uğradığım o karlı geceyi sırtında kaputunla bir masanın başına oturmuş, bir gaz lambasının ışığında önüne serdiğin haritayı tetkik ediyordun! ‘Vaziyeti nasıl görüyorsun?’ diye sormuştum. ‘Kötü, fazlaca kötü’ demiştin.’
“‘Düşmanın tipinden istifade ederek gün ağarmadan bir baskın yapması beklenebilir.’ Ben ‘Şu biçimde ne duruyorsun? Bir an evvelce geriye çekilmek sonucunı versene!’ deyince, sen buna karşılık…”
‘Vaziyeti Küme Komutanlığı’na bildirdiğini, çabucak hemen karşılık alamadığını ve bizatihi karar veremeyeceğini söylemiştin. Ben de ‘Emir mi bekliyorsun, o buyruğu Rayak Bölgesi Kumandanı yetkime dayanarak sana ben veriyorum!’ demiştim.’
7. 28 Ağustos 1938, Genelkurmay Lideri Mareşal Fevzi Çakmak’ın telgrafına karşılığı:
“Türk ordusunun yarattığı zaferin bu yıldönümü günlerinde kalbim orduya karşı takdir ve şükran hisleriyle doludur. Sizin ve tercüman olduğunuz aziz silâh arkadaşlarımın hakkımda gösterdikleri samimi ve asil hisler, o günlerdeki anılarımı canlandırdı, heyecanlarımı arttırdı.’
Gazi tıpkı gün Dolmabahçe’de Sabiha Gökçen’i kabul eder ve 30 Ağustos’u onsuz kutlayacakları için kederini lisana getirir birebir vakitte son 30 Ağustos’u olduğunu bilmeden…
‘Bensiz kutlayacaklar! halbuki o kadar isterdim ki merasime katılmayı. Çocuklarımızı görmeyi, çağdaş araç ve gereçlerle donanan ordumuzun geçişini görmeyi… Biliyor musun Gökçen, bayrağımızı da özledim; onun şöyleki anlı ulu dalgalanışını, göklerle bütünleşmesini…’