Yaban romanının muharriri Yakup Kadri Karaosmanoğlu, 133 yaşında

celikci

New member
27 Mart 1889’da Kahire’de dünyaya gelen Karaosmanoğlu, tahsilinin bir kısmını Mısır’da, bir kısmını ise Manisa ve İzmir’de sürdürdü.

İstanbul’da hukuk eğitimi alan Karaosmanoğlu, İsviçre’de 1916-1919’da tüberküloz tedavisi gördü.

İstanbul’a döndüğünde İkdam gazetesi müellifi olarak Ulusal Çaba’yı destekleyen yazılar kaleme alan Karaosmanoğlu, 1921’de Ankara hükümetinin davetiyle Anadolu’ya geçti.

Savaştan daha sonra Tetkik-i Mezalim Heyeti’nde misyonlu olarak Kütahya, Simav, Gediz, Eskişehir, Sakarya civarını dolaşan Karaosmanoğlu, Mardin (1923-1931) ve Manisa (1931-1934) milletvekilliği yaptı.

Milletvekilliği mühletince, Hakimiyet-i Ulusala, Cumhuriyet ve Milliyet gazeteleri ile imtiyaz sahipliğini yaptığı Takım mecmuasına edebi ve siyasi yazılar yazan Karaosmanoğlu, 1934’ün sonlarından itibaren Tiran, Prag (1935-1939), Lahey (1939-1940), Bern (1942-1949), Tahran (1949-1951) ve yeniden Bern (1951-1954) elçilik bakılırsavlerinde bulundu.

Türkiye’ye emekli olduğu 1955’te dönen Karaosmanoğlu, 1961’de CHP Manisa Milletvekili seçildi. 1962’de Atatürk unsurlarından uzaklaştığını öne sürerek partisinden ayrılan, 1965’te siyasi hayata büsbütün veda eden Karaosmanoğlu’nun son resmi vazifesi Anadolu Ajansı İdare Konseyi Başkanlığı oldu.

Yakup Kadri Karaosmanoğlu, 13 Aralık 1974’te ardında biroldukça edebiyat yapıtı bırakarak Ankara’da yaşama veda etti.

TOPLUMSAL DEĞİŞİMLERİ ELE ALDI

Fecr-i Ati’ye ile edebi hayata giren Yakup Kadri’nin yayımlanan birinci yapıtı “Nirvana” isimli piyes oldu. Daha epeyce tenkitleriyle tanınan Karaosmanoğlu’nun çeşitli yazıları, Çığır, Dergah, Genç Kalemler, Hoş Sanatlar Mecmuası, Hayat, İctihad, İnci, Jale, Meydan, Muhit, Musavver Muhit, Musavver Eşref, Musavver Hale, Peyam-ı Edebi, Nevsal-i Ulusal, Fotoğraflı İstanbul, Rübab, Servet-i Fünun, Şebab, Şiir ve Tefekkür, Tercüman, Tercüman-ı Hakikat, Türk Yurdu, Varlık, Yeni İstanbul, Yeni Mecmua, Yeni Jenerasyon üzere gazete ile mecmualarda yayınlandı.

Edebi hayatının başlarında, “ferdiyetçi” sanat anlayışına sahip olan Karaosmanoğlu, işgal senelerından daha sonra bağımsız sanat davası yerine, bir toplumun ve milletin malı olan sanatı benimsedi.

Karaosmanoğlu, bu fikrin kararı olarak bilhassa romanlarında Sultan Abdülmecid döneminden 1950’lerin Türkiyesine kadar geçen yüzyıl ortasındaki tarihi olayları ve toplumsal değişmeleri ele aldı.

ÇOK İSTİKAMETLİ MUHARRİR

Çok taraflı bir müellif olan Yakup Kadri’nin mensur şiir usulü denemeleri başta olmak üzere yapıtlarında, tasavvufi hikmetler, Kitab-ı Mukaddes’ten kıssalar, Yunus Emre, Fuzuli, Karacaoğlan üzere yerli şairlerin yanında Ibsen, Maeterlinck, Proust, Nietzsche, Bergson üzere Batılı müellif ve filozofların tesirleri dikkati çekiyor.


YAZILARI İKİ KISMA AYRILDI

Yakup Kadri, mensur şiir tipi örneklerini “Erenlerin Bağından” ve “Okun Ucundan” kitaplarında, denemelerini “Alp Dağlarından ve Miss Chalfrin’in Albümünden” yapıtında topladı.

Karaosmanoğlu’nun 1922-1956’da yayımlanan 9 romanı ise “Bir Sürgün”, “Hep O Şarkı”, “Kiralık Konak”, “Sodom ve Gomore”, “Nur Baba”, “Hüküm Gecesi”, “Yaban”, “Ankara” ve “Panorama”dır. Müellif, iki periyoda ayrılan hikayeciliğinin birinci periyodunda kaleme aldığı “Bir Serencam” ve “Rahmet”te, Edebiyat-ı Cedide anlayışını yansıtarak ferdi ve ailevi bahisleri işledi.

Sanat anlayışında esaslı bir değişime yol açan siyasi ve toplumsal sorunlarla öykülerinin hususlarını değiştiren Karaosmanoğlu, ikinci periyotta toplum problemlerine yöneldi.

Bu hikayeleri “Milli Savaş Hikayeleri”, “İzmir’den Bursa’ya” isimli yapıtlarda yayımlanan Yakup Kadri’nin kitaplarına girmeyen 20 öyküsü ise Niyazi Akı tarafınca 1985’te “Hikayeler” ismiyle basıldı.

Yakup Kadri Karaosmanoğlu, “Nirvana”, “Veda”, “Sağanak” ve “Mağara” isimli piyesler ile çocukluğundan başlayarak siyasi hayatının sonuna kadarki anılarını topladığı “Anamın Kitabı”, “Gençlik ve Edebiyat Hatıraları”, “Vatan Yolunda”, “Politikada 45 Yıl” ve “Zoraki Diplomat” isimli 5 hatırat yazdı.h