celikci
New member
Ayverdi, İstanbul Şehzadebaşı’nda 25 Kasım 1905 tarihinde Meliha Hanım ve Piyade Kaymakamı Yarbay İsmail Hakkı Bey’in 2. çocuğu olarak dünyaya geldi.
Şeceresi baba tarafınca Ramazanoğullarına kadar uzanan Ayverdi’nin, Girit’e gönderilen dedesi Zerdebıyık Hasan Bey’in şehit düşmesiyle, İsmail Hakkı Beyefendi çabucak hemen bir yaşına basmadan yetim kaldı.
Ayverdi’nin babası da dedesi üzere askerlik mesleğini seçerek Balkan ve Birinci Cihan harplerine katıldı ve gazi oldu.
Anne tarafınca soyu ise Macaristan’ın başşehri Budapeşte’de Tuna Irmağı’nın batısında kalan Budin kısmında mezarı bulunan Bektaşi dervişi Gül Baba’ya dayanan Ayverdi, çabucak hemen 3-4 yaşındayken babasının meskenlerinde düzenlediği selamlık sohbetlerine katılarak, Ziya Paşa, Cevdet Paşa, Ahmet İzzet Paşa, Çürüksulu Mahmut Paşa ve ressam Ali İstek Bey’in konuşmalarını dinledi.
Birinci tahsiline 5 yaşında mahalle mektebine giderek başlayan usta müellif, babasının sahip olduğu varlıklı bir kütüphaneyle de kendini yetiştirmeye devam etti.
DÜNYANIN SIRRINI DÜŞÜNMEK
Ayverdi, bu konudan “Hatırat” yapıtında, “Bir buçuk yaşımdan beri hayatımı safha safha hatırlarım. Kendime gelmeye başladığım vakit da, dünyanın sırrını düşünmeye başladım” sözleriyle kelam etmiştir.
Süleymaniye Kız Numune Mektebi’nden 1921 yılında mezun olduktan daha sonra eğitim ömrünü tarih, tasavvuf, ideoloji ve edebiyat alanlarında özel dersler alarak sürdürdü.
Bir kaymakamla evlendirilen müellif, eşinden Nadide isminde bir kız çocuğu dünyaya getirdikten daha sonra ayrıldı ve tekrar evlenmedi. Uygun derecede Fransızca bilen ve keman çalabilen Ayverdi’nin sanat tarihçisi olan ağabeyi Ekrem Hakkı Ayverdi de Türk kültürüne büyük hizmetlerde bulundu.
BİRİNCİ YAZILAR
Birinci yazılarını Necip Fazıl Kısakürek’in çıkardığı “Büyük Doğu” mecmuasında yayımlayan müellif, “Resimli İstanbul Haftası”, “Fatih ve İstanbul”, “Türk Yurdu”, “Havadis”, “Ölçü”, “Hür Adam”, “Anıt”, “Türk bayanı”, “Tercüman”, “Kubbealtı Akademi Mecmuası” ve “Türk Edebiyatı” üzere mecmualarda de yazılar kaleme aldı.
Tarih ve medeniyet bahislerini yapıtlarına taşıyan Ayverdi, birinci romanını 1938’de “Aşk Budur” ismiyle okuyucuyla buluşturdu.
Ayverdi, 1946’ya kadar tasavvuf ve manevi aşk üzerine roman ve öykü kitapları yazdı, ondan sonrasında edebi hayatına tarihi ve toplumsal içerikli biyografi, hatıra, mektup, makale ve inceleme yapıtlarıyla devam etti.
YAPITLARININ ANA TEMASI
Mevlana, Muhyiddin-i Arabi, Hafız ve Pir Sadi Şirazi’den etkilenen Samiha Ayverdi, Batı edebiyatını ve dünya fikir akımlarını da daima takip etti.
Tasavvuf, tarih şuuru, medeniyet inşası ve İstanbul mevzularına odaklanan Ayverdi, ömrü boyunca yaklaşık 50 eser kaleme aldı.
“NE İDİK NE OLDUK”
Ayverdi, 1985’te yayımlanan “Ne İdik Ne Olduk” kitabında düşünlerini şu dizelerle tabir etmiştir:
“Batı dünyasında zebün olup diz çöküşümüz, sari hastalık üzere, ne de çabuk iliğimize kemiğimize işlemiş bulunuyor. Bahusus, bu illet ulusal kültür zırhı giymemiş zümreler içinde kendine taban bulup nasıl da kolaylık ve şuursuzca bir sür’atle yayılabiliyor. Bir millet, tarihi, medeniyeti, dini, irfani, an’nesi ile bir bütün olduğuna bakılırsa, bu kal’adan taş düşürmek demek, o kal’anın burcunu barusunu ören öbür taşların da gevşeyip birer birer yerlerinden oynaması ve akıbet koca kal’anın yıkılması demektir. Bir defa çözülmeye imkan verilmeye görsün… gerisinden lisan masraf, tarih masraf, örf masraf ve bir milleti millet yapan binlerce yıllık o medeniyet ordusunun bütünü masraf. Bu çözülüşü önlemek için onlara güç, onlara sürat, onlara şevk ve onlara Türk’ün Kızılelma’sını bir daha bulup gösterirsek, bu iman orduları tekrar uçar, yeniden taşar, tekrar coşar..”
İSTANBUL KÜLTÜRÜ
Usta muharrir bununla birlikte, yaşadığı devirde batılılaşmayla birlikte meydana gelen değişimi ve bu değişimin toplumda sebep olduğu sıkıntıları ve tahlilleri romanlarına taşıdı.
Yazılarında eski İstanbul külçeşidini işleyen Ayverdi, yapıtlarında klâsik konak, köşk ve yalıların yanı sıra tasavvufi iletileri, pir, tekke, tarikat, cami, cemaat üzere dini ögelere de yer verdi.
Türk külçeşidinin ve edebiyatının kıymetli muharrirleri içinde yer alan Ayverdi, yapıtlarında Türkçeyi yalın ve titizlikle kullandı.
Roman, kıssa, hatırat, makale ve inceleme çeşidinde bir fazlaca yapıta imza atan müellif, Türk ve Müslüman alemini aydınlatmayı her vakit kendine bir ülkü olarak gördü.
MEVLANA VE YUNUS EMRE EFORU
Samiha Ayverdi, ulusal kültür ve manevi bedeller yolunda da biroldukça hizmet verirken, Mevlana ve Yunus Emre’nin genç kuşaklar tarafınca tanınması ve anlaşılması ismine çeşitli çalışmalar yaptı.
Mevlana’nın anıldığı ve hala devam eden “Şeb-i Arus” merasimlerinin birinci defa 1954’te yapılmasına öncülük eden Ayverdi, periyodun halk aşıklarına ulaşarak çeşitli derlemeler yapan, kasetler hazırlatan ve Yunus Emre’nin şiirleriyle ilahileri yayınlayan “Yeni Doğuş Cemiyeti” derneğinin kurucuları içinde yer aldı.
Ayverdi, aksiyoner ve birleştirici mizacıyla birtakım toplumsal ve kültürel kurumların oluşmasını teşvik etti ve İstanbul Fetih Cemiyeti, İstanbul Enstitüsü ve Yahya Kemal Enstitüsünde aktif üyeliklerde bulundu.
Kubbealtı Akademisi’nin ve Türk Bayanları Kültür Derneği İstanbul Şubesi’nin kurucu üyeleri içinde yer alan Ayverdi, 1969 ve 1980 içinde çeşitli Avrupa ülkelerine seyahatler yaptı ve burada aldığı notlardan yola çıkarak “Yeryüzünde Birkaç Adım” isimli yapıtını yazdı.
BİRÇOK MÜKAFATA LAYIK GÖRÜLDÜ
Hizmetlerinden dolayı birfazlaca mükafata de paha görülen Samiha Ayverdi, 1978’de “Türkiye Ulusal Kültür Vakfı Armağanı”, 1984’te Ulusal Kültür Vakfı tarafınca “Türk Ulusal Kültürüne Hizmet Erdem Armağanı”, 1985’te “Yeryüzünde Birkaç Adım” isimli yapıtıyla Boğaziçi Yayınları tarafınca “Boğaziçi Muvaffakiyet Ödülü”, 1988’de yayınlanan “Hey Gidi Günler Hey” isimli yapıtı üzerine, Türkiye Muharrirler Birliğince “Yılın Lisan Ödülü” ve 1992’de Türkiye İlim ve Edebiyat Yapıtları Sahipleri Meslek Birliği tarafınca “Üstün Hizmet Ödülü”ne layık görüldü.
Türk Edebiyat Vakfı tarafınca 1986 yılında ulusal sanata hizmetlerinden dolayı ödüllendirilen Ayverdi, 5 Mart 1988’de yazı hayatının 50. yılı ötürüsıyla Aydınlar Ocağı Genel Merkezi tarafınca, 28 Şubat 1992’de kurucu üyeliğini yaptığı Türk Bayanları Kültür Derneği tarafınca plaket ve 13 Mayıs 1990’da Başbakanlık Aile Araştırmaları Kurumu tarafınca şükran beratı aldı.
SEMİHA AYVERDİ ÖLDÜ
Fatih’te 22 Mart 1993’te 87 yaşındayken vefat eden Samiha Ayverdi, Merkezefendi Mezarlığı’na defnedildi.
YAPITLARI
“Batmayan Gün”, “Aşk Budur”, “Mabette Bir Gece”, “Ateş Ağacı”, “Yaşayan Ölü”, “Yolcu, Nereye Gidiyorsun?”, “İstanbul Geceleri”, “Edebi ve Manevi Dünyası İçinde Fatih”, “Boğaziçi’nde Tarih”, “Misyonerlik Karşısında Türkiye”, “Türk Rus Münasebetleri ve Muharebeleri”, “Türk Tarihinde Osmanlı Asırları”, “Abide Şahsiyetler”, “Kölelikten Efendiliğe”, “Yeryüzünde Birkaç Adım”, “Bağ Bozumu, “Dile Gelen Taş”, “Ratibe”, “İki Aşina”, “Ezeli Dostlar.”
Şeceresi baba tarafınca Ramazanoğullarına kadar uzanan Ayverdi’nin, Girit’e gönderilen dedesi Zerdebıyık Hasan Bey’in şehit düşmesiyle, İsmail Hakkı Beyefendi çabucak hemen bir yaşına basmadan yetim kaldı.
Ayverdi’nin babası da dedesi üzere askerlik mesleğini seçerek Balkan ve Birinci Cihan harplerine katıldı ve gazi oldu.
Anne tarafınca soyu ise Macaristan’ın başşehri Budapeşte’de Tuna Irmağı’nın batısında kalan Budin kısmında mezarı bulunan Bektaşi dervişi Gül Baba’ya dayanan Ayverdi, çabucak hemen 3-4 yaşındayken babasının meskenlerinde düzenlediği selamlık sohbetlerine katılarak, Ziya Paşa, Cevdet Paşa, Ahmet İzzet Paşa, Çürüksulu Mahmut Paşa ve ressam Ali İstek Bey’in konuşmalarını dinledi.
Birinci tahsiline 5 yaşında mahalle mektebine giderek başlayan usta müellif, babasının sahip olduğu varlıklı bir kütüphaneyle de kendini yetiştirmeye devam etti.
DÜNYANIN SIRRINI DÜŞÜNMEK
Ayverdi, bu konudan “Hatırat” yapıtında, “Bir buçuk yaşımdan beri hayatımı safha safha hatırlarım. Kendime gelmeye başladığım vakit da, dünyanın sırrını düşünmeye başladım” sözleriyle kelam etmiştir.
Süleymaniye Kız Numune Mektebi’nden 1921 yılında mezun olduktan daha sonra eğitim ömrünü tarih, tasavvuf, ideoloji ve edebiyat alanlarında özel dersler alarak sürdürdü.
Bir kaymakamla evlendirilen müellif, eşinden Nadide isminde bir kız çocuğu dünyaya getirdikten daha sonra ayrıldı ve tekrar evlenmedi. Uygun derecede Fransızca bilen ve keman çalabilen Ayverdi’nin sanat tarihçisi olan ağabeyi Ekrem Hakkı Ayverdi de Türk kültürüne büyük hizmetlerde bulundu.
BİRİNCİ YAZILAR
Birinci yazılarını Necip Fazıl Kısakürek’in çıkardığı “Büyük Doğu” mecmuasında yayımlayan müellif, “Resimli İstanbul Haftası”, “Fatih ve İstanbul”, “Türk Yurdu”, “Havadis”, “Ölçü”, “Hür Adam”, “Anıt”, “Türk bayanı”, “Tercüman”, “Kubbealtı Akademi Mecmuası” ve “Türk Edebiyatı” üzere mecmualarda de yazılar kaleme aldı.
Tarih ve medeniyet bahislerini yapıtlarına taşıyan Ayverdi, birinci romanını 1938’de “Aşk Budur” ismiyle okuyucuyla buluşturdu.
Ayverdi, 1946’ya kadar tasavvuf ve manevi aşk üzerine roman ve öykü kitapları yazdı, ondan sonrasında edebi hayatına tarihi ve toplumsal içerikli biyografi, hatıra, mektup, makale ve inceleme yapıtlarıyla devam etti.
YAPITLARININ ANA TEMASI
Mevlana, Muhyiddin-i Arabi, Hafız ve Pir Sadi Şirazi’den etkilenen Samiha Ayverdi, Batı edebiyatını ve dünya fikir akımlarını da daima takip etti.
Tasavvuf, tarih şuuru, medeniyet inşası ve İstanbul mevzularına odaklanan Ayverdi, ömrü boyunca yaklaşık 50 eser kaleme aldı.
“NE İDİK NE OLDUK”
Ayverdi, 1985’te yayımlanan “Ne İdik Ne Olduk” kitabında düşünlerini şu dizelerle tabir etmiştir:
“Batı dünyasında zebün olup diz çöküşümüz, sari hastalık üzere, ne de çabuk iliğimize kemiğimize işlemiş bulunuyor. Bahusus, bu illet ulusal kültür zırhı giymemiş zümreler içinde kendine taban bulup nasıl da kolaylık ve şuursuzca bir sür’atle yayılabiliyor. Bir millet, tarihi, medeniyeti, dini, irfani, an’nesi ile bir bütün olduğuna bakılırsa, bu kal’adan taş düşürmek demek, o kal’anın burcunu barusunu ören öbür taşların da gevşeyip birer birer yerlerinden oynaması ve akıbet koca kal’anın yıkılması demektir. Bir defa çözülmeye imkan verilmeye görsün… gerisinden lisan masraf, tarih masraf, örf masraf ve bir milleti millet yapan binlerce yıllık o medeniyet ordusunun bütünü masraf. Bu çözülüşü önlemek için onlara güç, onlara sürat, onlara şevk ve onlara Türk’ün Kızılelma’sını bir daha bulup gösterirsek, bu iman orduları tekrar uçar, yeniden taşar, tekrar coşar..”
İSTANBUL KÜLTÜRÜ
Usta muharrir bununla birlikte, yaşadığı devirde batılılaşmayla birlikte meydana gelen değişimi ve bu değişimin toplumda sebep olduğu sıkıntıları ve tahlilleri romanlarına taşıdı.
Yazılarında eski İstanbul külçeşidini işleyen Ayverdi, yapıtlarında klâsik konak, köşk ve yalıların yanı sıra tasavvufi iletileri, pir, tekke, tarikat, cami, cemaat üzere dini ögelere de yer verdi.
Türk külçeşidinin ve edebiyatının kıymetli muharrirleri içinde yer alan Ayverdi, yapıtlarında Türkçeyi yalın ve titizlikle kullandı.
Roman, kıssa, hatırat, makale ve inceleme çeşidinde bir fazlaca yapıta imza atan müellif, Türk ve Müslüman alemini aydınlatmayı her vakit kendine bir ülkü olarak gördü.
MEVLANA VE YUNUS EMRE EFORU
Samiha Ayverdi, ulusal kültür ve manevi bedeller yolunda da biroldukça hizmet verirken, Mevlana ve Yunus Emre’nin genç kuşaklar tarafınca tanınması ve anlaşılması ismine çeşitli çalışmalar yaptı.
Mevlana’nın anıldığı ve hala devam eden “Şeb-i Arus” merasimlerinin birinci defa 1954’te yapılmasına öncülük eden Ayverdi, periyodun halk aşıklarına ulaşarak çeşitli derlemeler yapan, kasetler hazırlatan ve Yunus Emre’nin şiirleriyle ilahileri yayınlayan “Yeni Doğuş Cemiyeti” derneğinin kurucuları içinde yer aldı.
Ayverdi, aksiyoner ve birleştirici mizacıyla birtakım toplumsal ve kültürel kurumların oluşmasını teşvik etti ve İstanbul Fetih Cemiyeti, İstanbul Enstitüsü ve Yahya Kemal Enstitüsünde aktif üyeliklerde bulundu.
Kubbealtı Akademisi’nin ve Türk Bayanları Kültür Derneği İstanbul Şubesi’nin kurucu üyeleri içinde yer alan Ayverdi, 1969 ve 1980 içinde çeşitli Avrupa ülkelerine seyahatler yaptı ve burada aldığı notlardan yola çıkarak “Yeryüzünde Birkaç Adım” isimli yapıtını yazdı.
BİRÇOK MÜKAFATA LAYIK GÖRÜLDÜ
Hizmetlerinden dolayı birfazlaca mükafata de paha görülen Samiha Ayverdi, 1978’de “Türkiye Ulusal Kültür Vakfı Armağanı”, 1984’te Ulusal Kültür Vakfı tarafınca “Türk Ulusal Kültürüne Hizmet Erdem Armağanı”, 1985’te “Yeryüzünde Birkaç Adım” isimli yapıtıyla Boğaziçi Yayınları tarafınca “Boğaziçi Muvaffakiyet Ödülü”, 1988’de yayınlanan “Hey Gidi Günler Hey” isimli yapıtı üzerine, Türkiye Muharrirler Birliğince “Yılın Lisan Ödülü” ve 1992’de Türkiye İlim ve Edebiyat Yapıtları Sahipleri Meslek Birliği tarafınca “Üstün Hizmet Ödülü”ne layık görüldü.
Türk Edebiyat Vakfı tarafınca 1986 yılında ulusal sanata hizmetlerinden dolayı ödüllendirilen Ayverdi, 5 Mart 1988’de yazı hayatının 50. yılı ötürüsıyla Aydınlar Ocağı Genel Merkezi tarafınca, 28 Şubat 1992’de kurucu üyeliğini yaptığı Türk Bayanları Kültür Derneği tarafınca plaket ve 13 Mayıs 1990’da Başbakanlık Aile Araştırmaları Kurumu tarafınca şükran beratı aldı.
SEMİHA AYVERDİ ÖLDÜ
Fatih’te 22 Mart 1993’te 87 yaşındayken vefat eden Samiha Ayverdi, Merkezefendi Mezarlığı’na defnedildi.
YAPITLARI
“Batmayan Gün”, “Aşk Budur”, “Mabette Bir Gece”, “Ateş Ağacı”, “Yaşayan Ölü”, “Yolcu, Nereye Gidiyorsun?”, “İstanbul Geceleri”, “Edebi ve Manevi Dünyası İçinde Fatih”, “Boğaziçi’nde Tarih”, “Misyonerlik Karşısında Türkiye”, “Türk Rus Münasebetleri ve Muharebeleri”, “Türk Tarihinde Osmanlı Asırları”, “Abide Şahsiyetler”, “Kölelikten Efendiliğe”, “Yeryüzünde Birkaç Adım”, “Bağ Bozumu, “Dile Gelen Taş”, “Ratibe”, “İki Aşina”, “Ezeli Dostlar.”