DeSouza
New member
Fehmi Koru*
Ülkelerin dışa bakan yüzleri günden güne değişmez. Bu gerçeği bir epey ülkenin Türkiye ile ilgili dış siyasetlerine mercek tuttuğumuzda açık seçik gorebiliyoruz. ABD’nin, Avrupa Birliği’nin (AB) yahut Avrupa’nın öndegelen ülkelerinin her birinin ‘Türkiye politikası’ var ve ortaya soğukluk girse bile, o politik tercihler pek değişmiyor.
ABD Türkiye’yi en azından NATO müttefiki olarak yanında tutmak istediğini muhakkak ediyor.
Başlangıçta ülkemizi ortasında görmeyi hiç tercih etmeyeceği manzarasını verse de, AB’nin sonuncu analizde Türkiye’yi darıltmaktan kaçındığını, Brüksel Zirvesi’nden (2004) ‘tam üyelik’ müzakerelerini başlatma sonucu çıkınca bir defa daha anlamıştık.
Rusya için de durum farklı değil. Son on yıl içerisinde, Rusya ismine konuşma yetkisi olduğunu var iseymamız gereken en üst seviye idare takımının ağzından çıkanlar, Vladimir Putin’in ipleri eline aldığı yeni devrin Türkiye siyasetinin Çarlık Rusyası ve Sovyetler Birliği periyotlarından pek farklı olmadığının işaretlerini taşıyor.
Mevzu Ukrayna’da yaşananlar sebebiyle yenilik kazandığı için Rusya’nın Türkiye siyaseti biraz daha yakından bakılmayı hak ediyor.
Eski Bizans’ın merkezi olduğu ve İstanbul’un fethiyle meydana gelen boşluğu halef olarak kendilerinin doldurması gerektiği değerlendirmesinin kararı olarak, Çarlar, İstanbul’un Osmanlı’da kalmasını içlerine sindirememişlerdi. ’93 Harbi’ diye de bilinen 1877-78 senelerındaki savaşta, Rus orduları Yeşilköy’e kadar girmiş ve İstanbul üzerinde hak argüman eden kaidelerini da ihtiva eden bir muahedeyi Osmanlı’ya dayatmışlardı.
Sovyetler Birliği’nin dış siyasetinde da ‘Boğazlar’ diye bir hassasiyet daima oldu.
O periyoda baktığımızda, İkinci Dünya Savaşı’ndan muzaffer çıkmanın verdiği özgüvenle, Sovyetler Birliği’nin, Türkiye’nin iki doğu vilayetini (Kars ve Ardağan’ı) kendi topraklarına katmak için teşebbüste bulunduğunu (1945) bakılırsabiliyoruz.
Boğazlar’da kelam sahibi olmayı da istiyordu Stalin…
Çar da, 1877-78 savaşında, ordularını bir yandan İstanbul’a kadar gönderirken, bir yandan da Osmanlı’nın doğu topraklarını işgale kalkışmıştı. Rus orduları Erzurum’a girmişti.
Batı’yı ‘emperyalist’ olmakla suçlayan Sovyetler Birliği, aslında Türkiye’nin doğal uzantısı olması gereken Orta Asya’daki Türk vilayetleri ile vaktiyle Osmanlı devleti çatısı altındaki Ortadoğu ülkelerini, kimini silah gücüyle toprakları içine katarak, kimini de temsil ettiği ideolojiyi oralarda hakim kılmaya çalışarak kendisine bağlamıştı.
Putin’in son on yılda yapmaya çalıştığı o siyasetin devamıdır.
Yani, Çarlar periyodundan beri Moskova’nın izlediği bilinen, Sovyetler’in çöküşü daha sonrasında ortadan kalktığına hükmedilen dışarıya dönük siyasetin bir daha canlandırılması…
Putin’in kullandığı metotlar bile, Çarlar’ın ve Sovyet başkanlarının halleridir.
Rusya’nın bir ‘yakın çevre’ değerlendirmesi var ve Putin’in de, o kıymetlendirme içerisinde yer alan toprakları bir halde kendisine bağlayana kadar rahat durmayacağı anlaşılıyor.
Karadeniz’i Rus gölü haline getirmek o siyasetin bir ögesidir ve Putin Ukrayna’nın doğusundaki ayrılıkçı bölgenin egemenliğini tanımaya karar verdiğini deklare ettiğı son konuşmasında, daha evvel asker yetkililerin ağzından işitilen o ideale sahip çıkmıştır.
Putin, Çarlar devrinden beri ‘milli ülkü’ haline getirilmiş sıcak denizlere inme dileğini, Suriye ve Libya’daki kargaşayı fırsat bilip Rusya’yı bu iki ülkede askeri üs sahibi yaparak gerçeğe dönüştürmeyi de bildi.
Türkiye’yi yakınında tutarak Ankara’nın Suriye ve Libya’ya dönük siyasetlerinin boşa çıkmasını da sağladı Putin.
İşte bu noktada durup kendimize şu soruyu sormamız gerekiyor: ABD’nin, AB’nin, tek tek Avrupa ülkelerinin ve Rusya’nın ülkemizle ilgili vakit içinde değişmeyen siyasetleri olduğunu gorebiliyoruz, pekala bizim -onların bu siyasetlerine benzer- kendimizin yakın ve uzak etrafımızla ilgili dengeli bir politik çizgimiz var mı?
NATO üyesiyiz, lakin NATO ordularını ‘düşman’ olarak tanımlayan S-400 füze savunma sistemini Rusya’dan 2,5 milyar dolar ödeyerek satın aldık.
Avrupa Birliği’ne tam üyelik müzakereleri yürüten bir ülkeyiz, ama Avrupa Kurulu, Avrupa Parlamentosu, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi üzere Avrupalı kurumlarla sürtüşme getiren uygulamalarımız var.
Rusya ile bir dargın bir barışık biçimdeyiz ve her iki biçimde de ziyan nazarann Rusya değil Türkiye oluyor.
İçeriye dönük hamaset algısı yüzünden dışarıya ‘emperyal hayaller kuran ülke’ imgesi veriyoruz; buna karşılık Türkiye’nin ‘yakın çevresi’ sayılması gereken Orta Asya’da ve Ortadoğu’da en zayıf ilgileri olan ülke bizimki.
Ukrayna’nın toprak bütünlüğünden yanayız, bunu lakin Ukrayna topraklarından iki tane güya ‘bağımsız’ varlık ortaya çıkınca kuvvetli biçimde söylem edebildik.
Gürcistan’a asker gönderip Abhazya ve Osetya’yı işgal (2008) ve daha sonrasında Kırım’ı ilhak ettiğinde (2014) Rusya’ya karşı cılız yansılar vermekle yetindiğimiz ortada. Türkiye-Rusya ilgilerinin adeta ‘stratejik ortaklık’ boyutuna ulaştığı devri kapsıyor bu iki gelişme.
Artık de Ukrayna’nın doğusunda Donetsk ve Luhansk isimleriyle iki Rus uydusu varlık ortaya çıktı. Kiev’de Putin yanlısı bir idare oluşmadan Moskova’nın gözü Ukrayna üzerinden kalkmayacaktır.
Putin’in hırsı orada duracak mı, yoksa kendi imzasını taşıyan bir kararnameyle 2036 yılına kadar Rusya’nın başında kalma hakkını kazanmasıyla, bu biçimdea kadar, Çarlık ve Sovyet devirlerinde gerçekleştirilememiş öbür ideallerin de peşine mi düşecektir?
Ankara’da bu soru soruluyor mudur sanki?
Kuşkulu muyum?
Evet öyleyim, kuşkuluyum.
Bu gelişmeler ülkemizi bir ekonomik kriz ortamında yakaladı, biraz da bundan dolayı kuşkularım büyüyor.
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden motamot alınmıştır.
Ülkelerin dışa bakan yüzleri günden güne değişmez. Bu gerçeği bir epey ülkenin Türkiye ile ilgili dış siyasetlerine mercek tuttuğumuzda açık seçik gorebiliyoruz. ABD’nin, Avrupa Birliği’nin (AB) yahut Avrupa’nın öndegelen ülkelerinin her birinin ‘Türkiye politikası’ var ve ortaya soğukluk girse bile, o politik tercihler pek değişmiyor.
ABD Türkiye’yi en azından NATO müttefiki olarak yanında tutmak istediğini muhakkak ediyor.
Başlangıçta ülkemizi ortasında görmeyi hiç tercih etmeyeceği manzarasını verse de, AB’nin sonuncu analizde Türkiye’yi darıltmaktan kaçındığını, Brüksel Zirvesi’nden (2004) ‘tam üyelik’ müzakerelerini başlatma sonucu çıkınca bir defa daha anlamıştık.
Rusya için de durum farklı değil. Son on yıl içerisinde, Rusya ismine konuşma yetkisi olduğunu var iseymamız gereken en üst seviye idare takımının ağzından çıkanlar, Vladimir Putin’in ipleri eline aldığı yeni devrin Türkiye siyasetinin Çarlık Rusyası ve Sovyetler Birliği periyotlarından pek farklı olmadığının işaretlerini taşıyor.
Mevzu Ukrayna’da yaşananlar sebebiyle yenilik kazandığı için Rusya’nın Türkiye siyaseti biraz daha yakından bakılmayı hak ediyor.
Eski Bizans’ın merkezi olduğu ve İstanbul’un fethiyle meydana gelen boşluğu halef olarak kendilerinin doldurması gerektiği değerlendirmesinin kararı olarak, Çarlar, İstanbul’un Osmanlı’da kalmasını içlerine sindirememişlerdi. ’93 Harbi’ diye de bilinen 1877-78 senelerındaki savaşta, Rus orduları Yeşilköy’e kadar girmiş ve İstanbul üzerinde hak argüman eden kaidelerini da ihtiva eden bir muahedeyi Osmanlı’ya dayatmışlardı.
Sovyetler Birliği’nin dış siyasetinde da ‘Boğazlar’ diye bir hassasiyet daima oldu.
O periyoda baktığımızda, İkinci Dünya Savaşı’ndan muzaffer çıkmanın verdiği özgüvenle, Sovyetler Birliği’nin, Türkiye’nin iki doğu vilayetini (Kars ve Ardağan’ı) kendi topraklarına katmak için teşebbüste bulunduğunu (1945) bakılırsabiliyoruz.
Boğazlar’da kelam sahibi olmayı da istiyordu Stalin…
Çar da, 1877-78 savaşında, ordularını bir yandan İstanbul’a kadar gönderirken, bir yandan da Osmanlı’nın doğu topraklarını işgale kalkışmıştı. Rus orduları Erzurum’a girmişti.
Batı’yı ‘emperyalist’ olmakla suçlayan Sovyetler Birliği, aslında Türkiye’nin doğal uzantısı olması gereken Orta Asya’daki Türk vilayetleri ile vaktiyle Osmanlı devleti çatısı altındaki Ortadoğu ülkelerini, kimini silah gücüyle toprakları içine katarak, kimini de temsil ettiği ideolojiyi oralarda hakim kılmaya çalışarak kendisine bağlamıştı.
Putin’in son on yılda yapmaya çalıştığı o siyasetin devamıdır.
Yani, Çarlar periyodundan beri Moskova’nın izlediği bilinen, Sovyetler’in çöküşü daha sonrasında ortadan kalktığına hükmedilen dışarıya dönük siyasetin bir daha canlandırılması…
Putin’in kullandığı metotlar bile, Çarlar’ın ve Sovyet başkanlarının halleridir.
Rusya’nın bir ‘yakın çevre’ değerlendirmesi var ve Putin’in de, o kıymetlendirme içerisinde yer alan toprakları bir halde kendisine bağlayana kadar rahat durmayacağı anlaşılıyor.
Karadeniz’i Rus gölü haline getirmek o siyasetin bir ögesidir ve Putin Ukrayna’nın doğusundaki ayrılıkçı bölgenin egemenliğini tanımaya karar verdiğini deklare ettiğı son konuşmasında, daha evvel asker yetkililerin ağzından işitilen o ideale sahip çıkmıştır.
Putin, Çarlar devrinden beri ‘milli ülkü’ haline getirilmiş sıcak denizlere inme dileğini, Suriye ve Libya’daki kargaşayı fırsat bilip Rusya’yı bu iki ülkede askeri üs sahibi yaparak gerçeğe dönüştürmeyi de bildi.
Türkiye’yi yakınında tutarak Ankara’nın Suriye ve Libya’ya dönük siyasetlerinin boşa çıkmasını da sağladı Putin.
İşte bu noktada durup kendimize şu soruyu sormamız gerekiyor: ABD’nin, AB’nin, tek tek Avrupa ülkelerinin ve Rusya’nın ülkemizle ilgili vakit içinde değişmeyen siyasetleri olduğunu gorebiliyoruz, pekala bizim -onların bu siyasetlerine benzer- kendimizin yakın ve uzak etrafımızla ilgili dengeli bir politik çizgimiz var mı?
NATO üyesiyiz, lakin NATO ordularını ‘düşman’ olarak tanımlayan S-400 füze savunma sistemini Rusya’dan 2,5 milyar dolar ödeyerek satın aldık.
Avrupa Birliği’ne tam üyelik müzakereleri yürüten bir ülkeyiz, ama Avrupa Kurulu, Avrupa Parlamentosu, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi üzere Avrupalı kurumlarla sürtüşme getiren uygulamalarımız var.
Rusya ile bir dargın bir barışık biçimdeyiz ve her iki biçimde de ziyan nazarann Rusya değil Türkiye oluyor.
İçeriye dönük hamaset algısı yüzünden dışarıya ‘emperyal hayaller kuran ülke’ imgesi veriyoruz; buna karşılık Türkiye’nin ‘yakın çevresi’ sayılması gereken Orta Asya’da ve Ortadoğu’da en zayıf ilgileri olan ülke bizimki.
Ukrayna’nın toprak bütünlüğünden yanayız, bunu lakin Ukrayna topraklarından iki tane güya ‘bağımsız’ varlık ortaya çıkınca kuvvetli biçimde söylem edebildik.
Gürcistan’a asker gönderip Abhazya ve Osetya’yı işgal (2008) ve daha sonrasında Kırım’ı ilhak ettiğinde (2014) Rusya’ya karşı cılız yansılar vermekle yetindiğimiz ortada. Türkiye-Rusya ilgilerinin adeta ‘stratejik ortaklık’ boyutuna ulaştığı devri kapsıyor bu iki gelişme.
Artık de Ukrayna’nın doğusunda Donetsk ve Luhansk isimleriyle iki Rus uydusu varlık ortaya çıktı. Kiev’de Putin yanlısı bir idare oluşmadan Moskova’nın gözü Ukrayna üzerinden kalkmayacaktır.
Putin’in hırsı orada duracak mı, yoksa kendi imzasını taşıyan bir kararnameyle 2036 yılına kadar Rusya’nın başında kalma hakkını kazanmasıyla, bu biçimdea kadar, Çarlık ve Sovyet devirlerinde gerçekleştirilememiş öbür ideallerin de peşine mi düşecektir?
Ankara’da bu soru soruluyor mudur sanki?
Kuşkulu muyum?
Evet öyleyim, kuşkuluyum.
Bu gelişmeler ülkemizi bir ekonomik kriz ortamında yakaladı, biraz da bundan dolayı kuşkularım büyüyor.
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden motamot alınmıştır.