Büyük edebiyatçı Kemal Tahir’in mevt yıldönümü

celikci

New member
Büyük romancı, fikir adamı, müellif, düşünür Kemal Tahir’in 49’uncu vefat yıldönümü bugün. Bu vesileyle Kemal Tahir’i hürmetle anıyoruz; ruhu şad olsun…

1910 doğumlu Kemal Tahir, Osmanlı İmparatorluğunun çöküşünü, bozgunu ya da büyük çözülüşü, işgali, devletin, toplumun, kentin, kırın çöküşünü; Ulusal Mücadele’yi, Cumhuriyetin kuruluşunu, tansiyonlu erken devrini, İkinci Dünya Savaşı’nı; savaş daha sonrası Soğuk Savaş periyodu Türkiye’sinin bütün sancılı, sorunlu ve sıkıntılı iklimini şahsen hayatış, deneyimlemiş, solumuştur.

Bu tecrübeler ışığında ele alındığında Kemal Tahir, evvela çöküş ve çözülmenin romancısıdır.

İmparatorluğun, devletin, toplumun, insanın çözülüşünün müellifidir. Tahir’in Sağırdere, Körduman, Kelleci Mehmet, Rahmet Yolları Kesti isimli yapıtları çöküş ve çözülüşün taşra sahnesindeki görünümlerine odaklanır.

Kemal Tahir ayrıyeten yeni bir devlet olarak Cumhuriyet’in kuruluşunun, Türk çağdaşlaşmasının, Cumhuriyet evresinin tansiyon ve kırılmalarla yüklü hikayesinin gerçekçi, objektif ve eleştirel bir lisanla büyük anlatıcısıdır. Tahminen de bütüncül bir perspektifle tek anlatıcısıdır.

Buna ek olarak Kemal Tahir, bir Türk romanı, Türk roman lisanı, Türk edebiyat lisanı kurma manasında kurucu bir muharrirdir.

Yazma hareketinde bütün gücünü bu noktaya, Türk roman/edebiyat lisanı kurmaya hasretmiş; söyleşilerinde, tartışma programlarında, notlarında, romanlarında bu mevzuyu merkeze almıştır.


Klasik romanı: Devlet Ana

Kemal Tahir, yakın tarihimizin çözülme ve tansiyonla yüklü hikayesinin yangında çıkışın, imkanın ve umudun romancısıdır.

Bir Mülkiyet Kalesi, Yorgun Savaşçı, Esir Kentin İnsanları, Esir Kentin Mahpusu, Kurt Kanunu, Yol Ayrımı ve Bozkırdaki Çekirdek yapıtları çöküş ve çözülme, Cumhuriyetin kuruluş dinamikleri manasında Türk çağdaşlaşmasının problematik bir halde okunmasına odaklanırken, tüm Kemal Tahir metinleri içinde değişik yerde duran Devlet Ana çıkışa, imkana, umuda işaret eden kült bir metindir.

Devlet Ana, Türkiye’de devlet kurumunun salt Batı tecrübesinden farkını belirtmekle yetinmez, devletin/siyasetin Türk toplumunda merkezi yerini, niteliğini, devlet-toplum ilgilerinde hayati rolünü açığa çıkarmaya odaklanır.


Sokağın yazarı

Kemal Tahir’in edebi lisanı 63 yıla sığan sokaktan gazeteciliğe, Marksizm ile ilgiden cezaevine, tefrikacılıktan çeviriye, sinemadan tarih ilgisine uzanan, epey taraflı, güçlü tecrübe ve ilgilerle belirlenmiştir.

Kemal Tahir, epey erken yaşta annesini kaybetmesinin çabucak gerisinden Galatasaray Lisesi’ni terk ederek çalışma hayatına atılmak zorunda kalır. Daha erken yaşlarda sokağı, bekar odalarını, Beyoğlu’nu hayatış, deneyim etmiştir. Bu manada kabadayılık dahil varlıklı bir sokak deneyimine sahiptir.

Kemal Tahir için “sokağın yazarıdır” değerlendirilmesini rahatlıkla yapabiliriz. Edebiyat lisanının argoya yatkınlığı ya da yapıtlarındaki ağır argo kullanması bunun göstergesi olarak görülebilir.

İletişim için:

[email protected]